Een nieuwe werkgever

Op 29 september komen de algemene vergaderingen van de drie huidige vzw’s (KOBA Hoogstraten, Spijker en VITO) samen onder leiding van een notaris om de fusie juridisch af te ronden.  Na afloop is er een feestelijke receptie voor de bestuursleden en genodigden. De drie huidige schoolbesturen en vzw’s houden op te bestaan en vormen voortaan samen de vzw Mirho.  900 personeelsleden krijgen dus een nieuwe werkgever. In het bestuursorgaan van de nieuwe “inrichtende macht” zetelen telkens vier bestuurders vanuit de drie “oude” vzw’s, aangevuld met voorzitter Bart Wuyts. Bea Van Bergen is algemeen directeur en coördineert de nieuwe scholengroep, samen met Joeri Van Gils. De centrale zetel en de kantoren van Mirho zijn gevestigd in Gelmelstraat 58A, in het internaatsgebouw van Spijker.

Een ambitieus bestuur

Behalve de juridische en administratieve voorbereidingen van de fusie vroeg ook het uitwerken van een nieuwe organisatie- en overlegstructuur het voorbije jaar veel tijd en energie. Het nieuwe bestuur is ambitieus. Van bij de start van dit schooljaar worden de operationele diensten (boekhouding, ICT, patrimonium, preventie, aankopen en personeelsadministratie) gezamenlijk georganiseerd. Door expertise te delen en het werk te herverdelen verhoogt de efficiëntie en wordt de aanpak professioneler. Op deze manier wil het bestuur de scholen, leerkrachten en leerlingen beter ondersteunen en krijgen directies de kans om zich in de toekomst nog meer te focussen op het onderwijskundige beleid.

Schooldirecteurs en medewerkers vergaderen voortaan ook in nieuwe overlegstructuren. Er zijn directievergaderingen per niveau (secundair, basis, internaten en kinderdagverblijf) waarin zowel pedagogisch-didactische onderwerpen als operationele beleidsdomeinen aan bod komen. Er werden ook coördinatoren aangesteld om de gemeenschappelijke diensten te coördineren en de werking te integreren.

Het nieuwe bestuur is een samenstelling van bestuurders die momenteel zetelen in de huidige vzw's van vzw VITO, vzw Kobaho en vzw Spijker. 

Inspraak is belangrijk

De nieuwe directie van Mirho vindt participatie van personeel belangrijk. Op dit ogenblik hebben sommige scholen een lokaal overlegcomité, andere scholen werken met een ondernemingsraad. Samen met vertegenwoordigers uit de verschillende entiteiten en enkele provinciale vakbondssecretarissen wordt tegen de sociale verkiezingen van 2024 een nieuwe structuur voorbereid. Men streeft naar een evenwicht tussen plaatselijk en overkoepelende overleg.

Een stukje geschiedenis

De fusie van de Hoogstraatse schoolbesturen gaat terug  tot de start van de scholengemeenschappen in 1999. De schoolbesturen onderzochten toen reeds de mogelijkheid van een fusie, maar het water bleek op dat moment nog te diep. Wat top-down niet lukte, groeide geleidelijk aan bottom-up. Directies en personeelsleden van de scholengemeenschappen zetten tal van kleine en grote projecten op, zodat de samenwerking groeide. In de loop der jaren suggereerden de directeurs geregeld een versterkte samenwerking tussen de schoolbesturen. 

Een en ander kwam pas echt in een stroomversnelling toen de minister van onderwijs in 2015 verklaarde dat zij een verplichte schaalvergroting in het onderwijs zou opleggen. Hoewel er van deze verplichting al gauw geen sprake meer was, was dit het sein voor de schoolbesturen om de gesprekken opnieuw op te starten. Dit leidde in 2018 tot een intentieverklaring en het voornemen om de nieuwe vzw van start te laten gaan in januari 2019.  De onderhandelaars onderschatten echter de tijd nodig om overeenstemming te bereiken over de nieuwe statuten en de juridische complexiteit van een fusie van drie heel verschillende vzw’s. Tot twee maal toe moest de fusie opnieuw uitgesteld worden. Het keerpunt in de voorbereidingen kwam er vorig jaar met de aanstelling van algemeen directeur Bea Van Bergen en de coördinatoren van de operationele beleidsdomeinen. Samen slaagden ze erin om de neuzen van de bestuursleden en directieleden definitief in de dezelfde richting te zetten en om de laatste praktische beslommeringen uit de weg te ruimen.

Verwondering alom

Mogelijk zijn een aantal kenners van het Hoogstraatse onderwijslandschap verwonderd dat de fusie gelukt is.  Het nieuwe bestuur koos voor de naam “Mirho”. Dit is Esperanto voor “verwondering” met de h van “Hoogstraten” of anders gezegd: “Laat je verwonderen in Hoogstraten”.  De naam verwijst naar één van de doelen die Mirho wil bereiken met haar kinderen en jongeren: hen laten opgroeien tot volwassenen die steeds opnieuw de wereld om hen heen met een verwonderde blik bekijken. Want verwondering geeft het leven kleur, stelt valse zekerheden in vraag en laat toe om grenzen te verleggen.

Waarom eigenlijk?

Onze maatschappij verwacht steeds meer van onderwijs. De visie op onderwijs verandert voortdurend en vraagt een groot aanpassingsvermogen van directie en leerkrachten. De juridische complexiteit wordt steeds groter. Bestuurlijke schaalvergroting biedt kansen om deze uitdaging aan te gaan. Door de operationele diensten efficiënter te organiseren kunnen scholen, kinderdagverblijven en internaten zich meer en beter focussen op hun kerntaak: het verstrekken van hoogwaardig onderwijs, elk vanuit de eigen dynamiek en cultuur. Of, zoals het in de intentieverklaring van 2018 staat: “we willen een bestuur realiseren dat een optimaal onderwijsaanbod garandeert voor alle jongeren in de regio en dat gewapend is voor de uitdagingen van de huidige en toekomstige maatschappij”.

En de leerlingen?

Het verhaal van Mirho is op dit moment misschien nog niet “sexy” omdat de gevolgen van de fusie voor leerlingen en ouders nog niet onmiddellijk zichtbaar zijn.  Toch staan de leerlingen en het leren van de kinderen en jongeren centraal in de hele fusieoperatie. De bedoeling is om zo kwaliteitsvol mogelijk opvoeding en onderwijs aan te bieden aan kinderen en jongeren van 0 tot 18 jaar en hen te voorzien in een zo aantrekkelijk en breed mogelijk onderwijsaanbod.  En daarnaast staat het nieuwe bestuur voor de grote uitdaging om een einde te maken aan de tijd- en energieverslindende onderlinge concurrentie van de scholen en internaten. Dit kan door op termijn intelligent denkwerk te doen over het studieaanbod en de schoolorganisatie. Het spreekt voor zich dat hiervoor intensief overleg met de directies en de personeelsleden nodig is.

Klik hier voor meer foto's. 

We verzamelden nog enkele reacties van bestuurders en directieleden. 

Hoe komt het dat de fusie zo lang op zich heeft laten wachten?

“Verschillende scholen hebben een verschillende organisatiecultuur.  Het vroeg tijd van de bestuurders om het algemeen belang boven het belang van de individuele scholen te plaatsen.”

(Jaak Colson, bestuurder)

Hoe heb je het onderhandelingsproces ervaren?

“We hoopten om de fusie te laten plaatsvinden in september 2020, maar in realiteit is het dus twee jaar later geworden. Het proces vertraagde omwille van corona. Het water tussen de bestuurders en instellingen bleek ook nog dieper dan gedacht. Ik heb echter langs alle kanten goede wil ervaren om de fusie te doen slagen. Emotionele elementen maakten het proces soms lastig, maar dit is heel normaal in zo’n traject. Zo iets heeft tijd nodig.”

(Bart Wuyts, voorzitter)

“Het was een lang proces met vallen en opstaan om te komen tot een gedeelde visie.”

(Jaak Colson, bestuurder)

Wat gaf tijdens de onderhandelingen moed en energie om door te gaan?

“Dat voldoende mensen in het project bleven geloven en de ervaringen uit andere fusietrajecten die uiteindelijk tot een goed einde gekomen zijn.“

(Louis Vervoort, bestuurder)

“Het idee om meer samen te werken, krachten te bundelen en de directies de tijd te geven om zich te focussen op hun kerntaak.”

(de directeurs van de basisscholen)

"De kleine schouderklopjes en aanmoedigingen van bestuurders en directeurs die het goed meenden en die bleven geloven in het project. De ontmoetingen met mensen op het terrein die er mee hun schouders onder wilden zetten. Ik ben ervan overtuigd dat je je moet omringen met de juiste mensen.  Samenwerken met mensen aan een mooi project geeft energie."

(Bea Van Bergen, algemeen directeur)

Welke elementen zijn bepalend geweest om het proces te doen slagen?

“Geloof en doorzettingsvermogen om het maatschappelijk doel te realiseren”

(Jaak Colson, bestuurder)

“De moed, het lef en het leiderschap van een aantal bestuurders om mee te gaan in voorstellen waarvan ze wisten dat hun “achterban” (het eigen bestuursorgaan of algemene vergadering) daarover kritisch zou zijn. Daarnaast zeker ook de aanstelling van Bea, en later ook de ondersteuning van Joeri. Zij voerden vele gesprekken met betrokken directeurs, pareerden misverstanden en weerstanden en wisten het proces van de coördinatoren goed op de rails te zetten. Ze konden de nodige tijd en expertise inbrengen om de vele aspecten die bij de fusie komen kijken grondig voor te bereiden, samen met bestuurders en andere experten.”

(Bart Wuyts, voorzitter)

"Bea heeft de grote verdienste dat ze het laatste half jaar alle neuzen in dezelfde richting heeft gezet. Misschien denk je als buitenstaander dat zo’n fusie alleen te maken heeft met cijfers en organisatie, maar het voornaamste is de mensen allemaal  in dezelfde richting te doen kijken. Luisteren naar gevoelens en kansen, zaken die mensen bedreigend vinden onder ogen kunnen zien en daar dan mee aan de slag gaan. Daar heeft Bea heel veel tijd en energie in gestoken, zeker ook tijdens de onderhandelingen tussen de verschillende bestuursleden."

(Joeri Van Gils, directeur)

"Een heel mooi moment was de opendeurdag in alle secundaire scholen van Hoogstraten. Met het toekomstig bestuur zijn wij toen langs alle scholen rondgewandeld.  Onze stappenteller gaf 10 km aan! De bestuurders die mee kwamen kijken stonden versteld van het patrimonium en het mooie werk van de collega’s aan de andere kant van de Vrijheid. Dat was wel een symbolisch moment."

(Bea Van Bergen, algemeen directeur)

"In de loop van het proces begonnen de bestuursleden zich verantwoordelijk te voelen voor het geheel.  Daar zijn belangrijke stappen gezet in vergelijking met vorig jaar. Momenteel zijn de bestuurders een groep geworden die in vertrouwen samenwerkt. Dit heeft tijd gevraagd maar het is knap om te zien."

(Joeri Van Gils)

Hoe kunnen de leerlingen op termijn beter worden van de Mirho-samenwerking?

“Door meer studierichtingen aan te bieden in Hoogstraten.”

(Rik Boutsen, directeur internaat)

“We moeten streven naar een betere en snellere oriëntering. Nog meer expertise voor de klas ook.”

(Louis Vervoort, bestuurder)

“Alle stappen die gezet worden moeten staan in het teken van onderwijskwaliteit: goed gemotiveerde, voldoende en bekwame leerkrachten, een rijke keuze aan relevante studierichtingen, professionele begeleiding,... kortom optimale omstandigheden voor kinderen en jongeren om zich te kunnen ontplooien.”

(Bart Wuyts, voorzitter)

"Met de coördinatoren krijgen de directieleden meer ondersteuning, zodat deze zich kunnen focussen op hun pedagogisch-didactische taken. We willen een optimaal kader creëren en zorgen voor de best mogelijke leeromstandigheden.” 

(Bea Van Bergen, algemeen directeur)

Welke kansen liggen er voor de leerkrachten en directieleden?

“Zich professioneel en deskundig ondersteund weten zodat de randvoorwaarden ingevuld zijn om zich te focussen op hun kerntaken. Mirho biedt kansen om te leren van elkaar en om kennis, ervaring en voorbereidingen uit te wisselen.  Energie en creativiteit die vroeger besteed werd aan “concurreren” met elkaar kan veel meer gaan naar groeikansen en nieuwe ontwikkelingen voor het onderwijs. Minder negatieve en meer positieve energie dus.  Zo creëert Mirho een optimalere context om als scholengroep verder te groeien, vergeleken bij de vroegere ieder-voor-zich situatie.  We bieden aldus ook de beste garantie op continuïteit en groei voor alle personeelsleden.”

(Bart Wuyts, voorzitter)

Wat zijn de grote uitdagingen die nu nog op tafel liggen?

“De coördinatoren van de operationele diensten een duidelijk mandaat geven en de werking in de praktijk omzetten tot op de vloer van de scholen. De werking efficiënter maken zodat het rendement merkbaar is bij directies, leerkrachten, personeelsleden…  De juiste mensen op de juiste plaats brengen en houden, ervoor zorgen dat ze kunnen werken vanuit motivatie, expertise en goesting… We moeten ook breed durven kijken over de scholen heen en o.a. studieaanbod onder de loep nemen.”

(die directeurs van de basisscholen)

“Het ontwikkelen van een coherente visie en cultuur waaruit een gedragen strategie en operationeel plan wordt gedistilleerd. Om dit waar te maken moeten de kernprocessen effectief en efficiënt werken door een tomeloze motivatie en inzet van onze medewerkers op alle niveaus.  We moeten ook de vinger aan de pols houden bij onze externe stakeholders zodat we voeling hebben bij de maatschappelijke verwachtingen.”

(Jaak Colson, bestuurder)

“Het studieaanbod is een gevoelig thema.  In sommige scholen bieden we dezelfde studierichtingen aan, terwijl andere richtingen ontbreken.  Op dit moment zijn er geen plannen om dat te veranderen. We moeten met Mirho op heel veel vlakken naar mekaar toe groeien; toch zullen we het ooit wel bespreekbaar moeten maken in functie van de kinderen en jongeren in Hoogstraten en omgeving.  Ook voor de twee internaten zijn de uitdagingen groot.  We hebben twee hele grote internaten en vanaf september 2023 treedt een nieuw decreet in werking met een nieuwe financiering.  We zullen moeten uitzoeken welke impact dat hier lokaal in Hoogstraten heeft.  De kinderdagverblijven hebben dan weer een hele andere regelgeving dan onderwijs.  Ook daar moeten we expertise verwerven zodat we hen als volwaardige partners kunnen meenemen in het Mirho-verhaal.”

(Bea Van Bergen, algemeen directeur)

De denkoefening over het studieaanbod doen we op termijn. Maar een eengemaakt schoolbestuur is wel een eerste stap. Met drie aparte vzw’s naast elkaar is het logisch dat men in termen van onderlinge concurrentie blijft denken. Daarom is de fusie een belangrijk moment voor de toekomst, ook voor de leerlingen.

(Joeri Van Gils, directeur)

Wat is er nodig om het toekomstige proces te doen slagen?

“Dat ieder personeelslid van Mirho het in de eerste plaats doet voor de kinderen, jong volwassenen van deze fusie. De individualiteit van ieder kind respecteren is belangrijk. Dit start bij ons in het kinderdagverblijf: wij vinden de kindjes in ons kinderdagverblijf echte wondertjes. Zij zijn zelf dag in dag uit vol verwondering over alles wat er rondom hen gebeurd. En wij zijn in hen verwonderd over hoe snel hun ontwikkeling verloopt tijdens hun verblijf bij ons. Dat de kinderen deze bewondering en verwondering mogen blijven behouden tijdens hun verdere groei de volgende levensjaren in de scholen.”

(Mieke Michielsen, directeur kinderdagverblijven)

“Geduld en een blijvende positieve focus op het project. Er zullen altijd mensen zijn die verwijzen naar hoeveel beter het vroeger was. Een voldoende grote groep op elke campus die het project verdedigt. Over drie tot vijf jaar moeten we kunnen aantonen dat in Mirho meer gebeurd is dan in de afzonderlijke scholen zou kunnen.”

(Louis Vervoort, bestuurder)

“Steeds het einddoel voor ogen houden, werken vanuit visie, veel evalueren en bijsturen, een flexibele en efficiënte werking nastreven.  Een open mind van iedereen en individuele belangen ondergeschikt maken aan het geheel.”

(de directeurs van de basisscholen)

Mocht je out of box kunnen denken, wat zou je persoonlijke droom voor Mirho zijn?

“Eén grote school en internaat in Hoogstraten, gekruid met kwalitatief onderwijs.”

(Rik Boutsen, directeur internaat)

“Het onderwijs in Vlaanderen staat onder druk, vandaag wellicht meer dan ooit. Onze samenleving kraakt in haar voegen, en het onderwijs is daarin geen uitzondering. Deze tijden van crisis, onzekerheid en chaos zijn vaak een voorbode van een omwenteling naar een nieuwe orde. Mijn droom is dat Mirho dankzij haar bundeling van krachten (en schaalgrootte) niet alleen beter bestand kan zijn tegen deze schokken, maar dat de expertise en het talent dat we in huis hebben ook positief kan aangewend worden om toekomstgericht te durven innoveren; om ons soepel aan te passen aan wat er vandaag en morgen nodig is voor een optimale begeleiding, omkadering en opvoeding van baby's, peuters en kinderen tot positieve, geëngageerde adolescenten.”

(Bart Wuyts, voorzitter)

“Dat we dit alles SAMEN blijven doen. Dat we het geheel leren te bekijken dat meer is dan de som van delen. We leren dan niet meer over de verschillende entiteiten te spreken maar over Mirho. Ik blijf hierin geloven.”

(Mieke Michielsen, directeur kinderdagverblijven)